07.11.2019

Ayçiçeği nasıl hareket ediyor ?

Gün içinde Güneş’i takip eden ayçiçekleri, doğudan batıya doğru hareket ederler.


aycicegi3.jpg (103 KB)



Ayçiçeklerinin çiçek kısımları gün içinde Güneş’i takip ederek doğudan batıya doğru hareket eder. Geceleri ise tersi yönde hareket ederek sabahki konumlarına geri dönerler. Bu günlük hareket, gelişme dönemindeki ayçiçeği tomurcuklarında görülür ve çiçekler gelişimlerini tamamladığında durur. Olgunlaşmış ayçiçekleri sürekli olarak doğuya doğru yönelir.
Ayçiçeği tomurcuklarını gövdeye bağlayan ve yastıkçık olarak isimlendirilen esnek kısımdaki hücreler ayçiçeklerinin Güneş’e göre hareketinden sorumludur. Yastıkçık bölümündeki hücrelerin içindeki suyun hücre duvarına uyguladığı basıncın artıp azalması, gövdenin bu esnek bölümünün bir tarafının gerginliğini kaybetmesine, diğer tarafının ise sertleşmesine neden olur. Bu durum ayçiçeklerinin yön değiştirmesini sağlar.



Ayçiçeklerinin geceleri de batıdan doğuya doğru hareket etmeye devam etmesi nedeniyle, bazı bilim insanları ayçiçeklerinin yön değiştirmesinin nedeninin Güneş olmadığını, bu durumun bitkilerin biyolojik saati tarafından kontrol edilen günlük bir hareket olduğunu düşünüyor. Diğer bir görüşe göre ise ayçiçeklerinin hareketi suyun bitkinin gövdesinin her yerinde eşit oranda dağılmaması ile ilişkili. Toprağın hem çok kuru hem de suya doymuş olduğu durumlarda ayçiçeklerinin hareket etmemesi, suyun ayçiçeklerinin yön değiştirmesinde etkili olduğunu gösteriyor.


Ayçiçeği veya günebakan çiçeği gün içinde güneşin konumu takip eder. İnsanda uyku-uyanıklık ritmi genelde “iç saat” ile karşılaştırılır. Kaliforniya Üniversitesi’nden Haggop Atamian, son araştırmasında ayçiçeğinin doğu-batı hareketinin de sirkadiyen ritme dayandığını yazıyor. Güneş ışınlarına ve sıcaklığa reaksiyon gösteren ayçiçeği tahmin edildiği gibi diğer helyotrop bitkilerde (güneşe doğru dönen bitkiler) bulunan “motora” (pulvinus/yastıkçık) sahip değil. Bunun yerine hareket, büyümeyle sağlanıyor.

Ayçiçeğinin sapı gün içinde doğu tarafında daha fazla büyüyerek, batıya doğru yöneliyor. Gece ise batı tarafındaki sap daha fazla büyüyor ve bitki yine doğuya doğru yöneliyor. Fiziksel hareketler bitkinin büyümesi için önem taşımaktadır.

Fakat tipik doğu-batı hareketi sadece genç ayçiçeklerinde görülüyor. Olgunlaşmış bitkiler git gide daha az hareket etmeye başlıyor ve çekirdekler nedeniyle ağırlaşan çiçek doğuya yönelik kalıyor.



Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere!

kaynak:Dr. Tuba Sarıgül/bilimgenç, herkesebilimteknoloji
T-Soft E-Ticaret Sistemleriyle Hazırlanmıştır.