Yeryüzünde bulunan toprağın akarsu, sel suları ve rüzgar gibi etkiler nedeniyle aşınması ve bir yerden başka bir yere taşınması olayına erozyon denilmektedir.
Kendiliğinden oluşan erozyon insanlar ve çevre için zararlı değildir. Çünkü doğal erozyonla üstten aşınan toprağın yerine alttan yeni toprak oluşmaktadır. Onun için toprak örtüsü yenilenerek yerinde kalmaktadır.
Ancak bitki örtüsünün tahribi gibi insanların olumsuz girişimleri sonucu doğal denge bozulur, erozyon hızlanır. Bu olay sonunda toprak örtüsü hızla incelir, zamanla yok olur. Kayalar yüzeye çıkar.
Ülkemiz dünyada erozyonun en çok görüldüğü ülkelerden biridir. Topraklarımızın en az yarısı çeşitli derecelerde erozyona uğramıştır.
Türkiye’de görülen erozyon Kuzey Amerika’dan 6, Avrupa’dan 17 kat daha fazladır!
Türkiye’de Erozyonu Oluşturan Başlıca Etkenler
a) Arazinin Çok Engebeli ve Eğimli Olması
Eğimin fazla olması sağanak yağışların bu tür arazileri kolayca süpürmesine neden olur.
b) Bitki Örtüsünün Tahrip Edilmesi
Ormanların bilinçsizce kesilmesi ve orman yangınları özellikle eğimli arazilerin çıplak kalmasına neden olur. Ayrıca mera ve otlakların aşırı otlatılması, otlakların dengesini bozar.
c) İklimin Etkisi
Ülkemizde özellikle iç bölgelerde meydana gelen sağanak yağmurlar ve bunların sonucunda oluşan seller, bitki örtüsünün zayıf olduğu alanlarda toprakların süpürülmesine neden olmaktadır. Dere yataklarının ıslah edilmemesi ve sel taşkınları toprak erozyonunu artırıcı etkenlerdendir.
d) Toprağın ve Ana Kayanın Etkisi
Anakayanın fiziksel ve kimyasal özellikleri aşınma üzerinde etkilidir. Bitki örtüsünden yoksun kumlu, killi araziler yüzey suları tarafından kolayca aşındırılarak şekillendirilir.
e) Arazinin Yanlış Kullanımı
Ormanların tahrip edilerek tarım alanlarına dönüştürülmesi, bozkır, çayır, ormanlık alanlardaki otlakların hayvanlara otlatılması, anız örtüsünün yakılması ve arazinin eğim yönünde işlenmesi gibi faktörler arazinin doğal dengesini bozmaktadır. Bu tür olaylar erozyonu artırmaktadır.
Rüzgarlar yağışın fazla olduğu Doğu Karadeniz’in kıyı kesimleri hariç bir çok bölgede erozyona neden olur. Bu yerlerin başında Konya-Karapınar çevresi gibi hem bitki örtüsünün zayıf, hem de kuraklığın belirgin olduğu yöreler gelir.
Erozyondan korunma yolları nelerdir ?
Bitki örtüsü koruma altına alınmalı, ağaçlandırmalar yapılmalı.
Ormanlar yok edilmemeli, ormanlık alanlar yerleşime açılmamalı.
Nadas uygulaması kaldırılarak nöbetleşe ekime geçilmeli.
Rüzgarların etkisini azaltacak engeller oluşturulmalı.
Meralarda aşırı otlatmalar engellenmeli.
Barajların etrafına ağaçlandırma çalışması yapılmalı.
Anız örtüsü kesinlikle yakılmamalı.
Erozyon konusunda ortak bilinç yaratılmalı.
Kaynak: Bilgiustam, wikipedia, tema,medium
TR
EN
